Türkiye’nin Kalbi Ankara filmi Türkiye Cumhuriyeti’nin Sovyetler ile ortak hazırladığı bir filmdir. Cumhuriyetimizin kuruluşunun 10. Yılı adına 1933 yılında iyi ilişkiler içerisinde bulunduğumuz Sovyetlerden bizzat Atatürk’ün isteği üzerine istenmiştir.
İlk olarak Film’in Senaristi Zarkhi ve yönetmen Yutkeviç 2 Eylül 1933’te İstanbul’a gelerek hazırladıkları senaryoyu teslim ederler. Reşat Nuri 26 Eylül 1933 tarihinde Milliyet gazetesindeki röportajlarında çekilecek film hakkında bilgi verir: “Senaryo, komisyonumuz tarafından kabul edilmiştir. Ancak bazı kısımlarda tadilat yapılması icap etmektedir. Filmin çevrilmesine Cumhuriyet’in 10. yıl dönümünde başlanacaktır. Türkiye’de gösterildiği müddetçe filmin bırakacağı kâr Türk hükümetinin, Rusya’daki kâr da Rus hükümetine ait olacaktır. Sair memleketlerdeki kâr da ortaklama olacaktır.”
Senaryo Millî Eğitim Bakanlığınca onaylanır ancak bakanlık son an da filmin çekiminden vazgeçer. Takip eden dönemde “Türk Sovyet dostluğu” ve Türkiye’de savaş sonrası yaşanan değişim ve gelişimler üzerine bir belgesel hazırlanılması düşünülür. Lev Arnstram, Sergey Yutkeviç ile yeni bir senaryo üzerine çalışır. Bu senaryo ise Türkiye’nin Kalbi Ankara’dır. Film çekimi yaklaşık aralık ayına kadar sürer. Heyet filmin montaj, ses ve diğer stüdyo işlerini yapmak üzere Türkiye’den ayrıldı. Takvimler Şubat 1934 yılını gösterdiğinde ise stüdyo ve laboratuvar çalışmaları tamamlanmıştır. Filmde İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak gibi önemli isimler yer alırken Reşat Nuri Güntekin, Fikret Adil, Ekrem Zeki Ün ve Cemal Reşit Rey gibi isimler de katkı koymuşlardır.
Ankara-Serdtse Turtsii ismi ile gösterime giren film Moskovadaki galasında Abidin Dino gibi pek çok Türk ressamın eserlerinin de sergilenmesiyle Türk kültürü sergisine dönüşmüştür. Yutkeviç filmi 17 Mart 1934’te Millî Eğitim Bakanlığına teslim etmek üzere Türkiye’ye geldi. Yutkeviç 19 Mart 1934’te verdiği röportajda filmden şöyle bahseder:
“Türkiye’nin Kalbi Ankara filmi 2400 metredir ve Türkiye’nin inkılapta inkişafını gösteren altı kısma ayrılmıştır.
Birinci kısım Anadolu’yu ve Ankara’nın eski hâlini tasvir etmektedir.
İkinci kısımda Türkiye Cumhuriyeti’nin onuncu yıl dönümü münasebetiyle Ankara’da yapılan tezahüratta bulunmak üzere memleketinize gelen ve General Voroşilof’un riyaseti altında bulunan Sovyet heyetinin Ankara’daki temasları ve kendilerine yapılan samimi hüsnü kabul görülmektedir.
Üçüncü kısım, filmin asıl mevzuunu teşkil etmektedir. (…)
Dördüncü kısım Ankara’nın bugünkü hâlini göstermektedir.
Beşinci kısımda Reisicumhur Gazi hazretlerinin nutukları vardır.
Altıncı ve son kısım büyük resmi geçidi ve Ankara’nın Cumhuriyet Bayramı münasebetiyle elektriklerle donatılmış hâlini göstermektedir.”
Çekimlerinin ardından uzun yıllar arşivlerde bekletilen bu film, 10 Kasım 1969'da Atatürk'ün vefatının 31. yılı anısına TRT Program Daire Başkanı Mahmut Tali Öngören tarafından arşivden çıkarılarak yayınlanmıştır. Ancak, belgeselin gösterimi sırasında dönemin TRT Genel Müdürü Adnan Öztrak tarafından yapılan ani bir müdahale ile yayın kesilmiş ve Mahmut Tali Öngören görevden alınmıştır. Nöbetçi yapımcı olarak Âdem Yavuz görevdeydi. Belgeselin yasaklanma gerekçesi, komünizm propagandası yaptığı ve Türkiye'yi çok yoksul gösterdiği iddialarıydı.
Bazı kaynaklar, bu olayın yanlış bilgilendirme ve ön yargılar sonucu meydana geldiğini öne sürmektedir. Adnan Öztrak'ın filmi sonuna kadar izlemediği anlaşılmıştır. Belgesel, 10 Kasım 1970'te TRT Ankara Televizyonu'nda tam olarak yayınlanmış ve bu sefer herhangi bir tepkiyle karşılaşmamıştır.
Bu olayın ardından film tekrar gösterime girmemiştir. Ağustos 2008'de "Türkiye'nin Kalbi Ankara" belgeseli Çankaya Köşkü’nün resmi internet sitesine yüklenmiş ve 2009 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin 86. kuruluş yıldönümü vesilesiyle medyada duyurulmuştur.
Comentários